Tuổi càng cao, con người càng có xu hướng thay đổi cả về thể chất lẫn tinh thần. Đây chính lý do mà tâm lý người cao tuổi có rất nhiều biến động và cần có sự quan tâm đặc biệt của những người thân xung quanh. 

Bài viết hôm nay của chúng tôi sẽ chia sẻ về những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi, cũng như những lưu ý về vấn đề này. Từ đó giúp mọi người có một kế hoạch chăm sóc sức khỏe nói chung và chăm sóc tâm lý người cao tuổi nói riêng một cách đúng đắn và hiệu quả nhất.

Những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi 

Tâm lý người cao tuổi luôn là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm bởi tuổi càng cao thì những sự thay đổi về mặt tâm lý càng xảy ra thường xuyên hơn. Người cao tuổi thường trở nên khó tính, dễ cáu gắt, suy nghĩ tiêu cực. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần và sức khỏe của người lớn tuổi mà còn ảnh hưởng nhiều đến tâm trạng và cảm xúc của những người xung quanh. 

Những nguyên nhân chính thường dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi đó là:

Suy giảm nội tiết tố

Yếu tố sinh học đầu tiên dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi chính là suy giảm nội tiết tố. Nội tiết tố ảnh hưởng trực tiếp tới tâm trạng, cảm xúc, chất lượng giấc ngủ, năng lượng, sức khỏe cùng nhiều yếu tố tâm sinh lý khác của con người. 

Lượng hormone nội tiết tố sẽ thay đổi tùy theo độ tuổi, nhất là với phụ nữ. Sau tuổi 50, phụ nữ bước vào giai đoạn tiền mãn kinh. Đây là giai đoạn cơ thể bắt đầu có những dấu hiệu của việc suy giảm nội tiết tố, cụ thể là suy giảm Estrogen. Lúc này tâm trạng của người phụ nữ bắt đầu thay đổi thất thường, dễ cáu gắt, nóng tính và có nhiều cảm xúc tiêu cực khác.

Việc suy giảm nội tiết tố có thể được chẩn đoán thông qua xét nghiệm máu và có thể điều trị bằng liệu pháp thay thế hormone. Tuy nhiên, suy giảm nội tiết tố là một quy luật của cơ thể và những liệu pháp trên chỉ có tác dụng một phần. Chính vì thế, khi bắt đầu bước vào giai đoạn này, mọi người nên tìm đến những phương pháp giúp xoa dịu tinh thần như yoga, thiền, trà đạo, tập thể dục nhẹ nhàng, thường xuyên trò chuyện với mọi người xung quanh để được thấu hiểu và giải tỏa cảm xúc một cách hiệu quả nhất.

Suy giảm nội tiết tố là nguyên nhân đầu tiên dẫn đến thay đổi trong tâm lý người cao tuổi

Gia đình không như ý

Không khí trong gia đình có ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý và cảm xúc không chỉ của người lớn tuổi mà còn ở tất cả mọi người. Việc gia đình kém hòa thuận, thường xuyên xích mích, mâu thuẫn, thế hệ dưới không tôn trọng… là nguyên nhân thường gặp nhất dẫn đến tình trạng khủng hoảng trong tâm lý người cao tuổi.

Ngoài ra, việc đối mặt với sự ra đi của bạn đời, người thân, bạn bè xung quanh cũng sẽ tác động rất nhiều tới tâm lý người cao tuổi. Bởi người cao tuổi thường có xu hướng thích hoài niệm, và việc điều chỉnh cuộc sống khi một người bên cạnh ra đi sẽ khó khăn hơn rất nhiều so với các lứa tuổi khác. 

Ngoài ra, những trường hợp người cao tuổi sống một mình, xa con cái, người thân hoặc thiếu sự chăm sóc, quan tâm từ con cái cũng sẽ dễ xuất hiện các cảm xúc tủi thân, buồn bã, tự ti và cô đơn, dẫn đến những thay đổi tiêu cực trong tâm lý người cao tuổi.

Không khí gia đình có ảnh hưởng rất lớn tới tâm lý người cao tuổi

Mắc chứng suy giảm nhận thức

Chứng suy giảm nhận thức là một vấn đề rất thường xuyên xảy ra, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến cả sức khỏe và tâm lý người cao tuổi. Theo thời gian, sự suy giảm nhận thức có thể làm người cao tuổi mất dần sự liên kết với thế giới bên ngoài, dễ gây ra các cảm xúc như giận dữ, kích động, lo âu, buồn phiền, thậm chí là mất trí nhớ.

Gặp các vấn đề về sức khỏe

Người lớn tuổi phải đối diện với nhiều vấn đề sức khỏe thể chất như tim mạch, huyết áp, xương khớp, thần kinh… Những cơn đau mãn tính cũng có thể gây ra sự thay đổi trong cảm xúc và tâm lý của người bệnh. Chính vì vậy nên họ thường xuyên căng thẳng, lo âu, dễ lâm vào trạng thái khủng hoảng tinh thần. 

Lo lắng về vấn đề tài chính

Thường gặp ở những người lớn tuổi trong gia đình không mấy khá giả, không có khả năng tự chủ về tài chính nên có tâm lý bất an, lo sợ bị bỏ rơi, bị bóc lột, lo sợ mắc bệnh… nên không có khả năng chi trả các chi phí sinh hoạt, y tế… Dễ sinh ra tâm lý đang ỷ lại, dựa dẫm vào người thân, không có ích cho gia đình và xã hội.

Những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi

Những thay đổi trong tâm lý người cao tuổi

Ngoài những yếu tố về sức khỏe thì người cao tuổi còn phải đối diện với những khó khăn về tâm lý. Điều này sẽ gây ảnh hưởng trực tiếp tới chất lượng cuộc sống của chính họ cũng như tới những mối quan hệ xung quanh với người thân. Một số những thay đổi điển hình trong tâm lý người cao tuổi thường gặp phải như:

• Cảm thấy cô đơn và dễ tủi thân: Tâm lý người cao tuổi thường sẽ rất dễ cảm thấy cô đơn và tủi thân, đặc biệt khi họ vừa trải qua một sự mất mát nào đó như bạn đời, người thân qua đời… Không những vậy, việc con cháu bận rộn, không có nhiều thời gian bầu bạn cũng sẽ dễ khiến tâm lý người cao tuổi sinh ra những cảm xúc này.

• Cự tuyệt tuổi già: Không ít người cao tuổi có xu hướng không chấp nhận sự thay đổi trong tâm lý cũng như sức khỏe của mình, họ từ chối thừa nhận việc sức khỏe thể chất của bản thân có sự giảm sút cũng như tinh thần có nhiều biến động.

• Cảm giác bất lực: Khi sức khỏe bị giảm sút, chức năng của cơ thể gặp vấn đề, nhiều người cao tuổi sẽ sinh ra tâm lý bất lực, cảm thấy bản thân vô dụng khi không thể tự lo cho cuộc sống của mình mà phải cần vào sự giúp đỡ của người khác.

• Thường xuyên chỉ trích và hay nghi ngờ: Nhiều người cao tuổi trở nên đa nghi hơn, không tin tưởng bất cứ ai, tự cảm thấy mình đang bị lừa dối. Điều này có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ giữa các thành viên và phá hỏng sự hòa thuận trong gia đình. 

• Bảo thủ: Tâm lý người cao tuổi khi cảm thấy mất kiểm soát thường sẽ cố gắng lấy lại sự kiểm soát bằng cách ép buộc mọi người làm theo ý mình. Sự bảo thủ này sẽ khiến người cao tuổi khó có thể hoà hợp với thành viên khác trong gia đình. 

• Có khuynh hướng hồi tưởng: Đây là điều rất quen thuộc trong tâm lý của con người nói chung và tâm lý người cao tuổi nói riêng. Bản chất của con người là luôn sống cùng quá khứ, nhất là những người cao tuổi không có quá nhiều mối quan tâm ở hiện tại nên khuynh hướng hồi tưởng và sống trong quá khứ là điều rất thường xuyên xảy ra.

• Nghiêm khắc và dễ tức giận: Nhiều người cao tuổi có tâm lý thể hiện quyền kiểm soát và quyết định của mình bằng việc trở nên nghiêm khắc quá mức và tỏ ra tức giận. Không những vậy, việc bày tỏ sự tức giận đến các thành viên trong gia đình còn nhằm thu hút sự chú ý và củng cố niềm tin rằng người thân vẫn sẽ yêu thương họ cho dù có tức giận như thế nào. Xu hướng tâm lý này ở người cao tuổi có nhiều điểm tương đồng với tâm lý của trẻ nhỏ.

• Hay nói nhiều: Bản chất của sự thay đổi này chỉ là người cao tuổi mong muốn truyền thụ những kinh nghiệm sống cho con cháu, để thế hệ sau này không tái phạm những lỗi lầm mà họ đã từng trải qua nên họ sẽ có xu hướng nói nhiều hơn. 

Những thay đổi trong tâm lý người cao tuổi

Những lưu ý để chăm sóc tâm lý người cao tuổi

Chăm sóc tâm lý cho người cao tuổi là một phần quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe tinh thần cho họ. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng để chăm sóc tâm lý người cao tuổi một cách hiệu quả:

• Nhẫn nại và thấu hiểu hơn: Những sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi đôi khi nằm ngoài sự kiểm soát và mong muốn của họ. Tâm lý người cao tuổi sẽ càng ngày càng nhạy cảm theo sự gia tăng của tuổi tác, thường xuyên bị nhiều yếu tố khách quan ảnh hưởng như môi trường, thời tiết, tác dụng phụ của thuốc… Chính vì vậy lưu ý quan trọng nhất để chăm sóc tâm lý người cao tuổi một cách hiệu quả chính là nhẫn nại, kiên trì và thấu hiểu nhiều hơn.

• Lắng nghe một cách thiện chí: Khoảng cách thế hệ có thể dẫn đến những xung đột hoặc bất đồng trong suy nghĩ, quan điểm và cách sống. Chính vì vậy, việc lắng nghe và thấu hiểu cho từng suy nghĩ, góc nhìn của người cao tuổi là việc vô cùng cần thiết để chăm sóc tâm lý người cao tuổi. 

• Cho phép thể hiện quyền lực: Để người cao tuổi thể hiện được quyền lực của mình trong gia đình sẽ giúp họ cảm thấy được sống đúng với cuộc đời mà họ mong ước. Đây cũng là cách giúp người cao tuổi không cảm thấy cô đơn, tủi thân hoặc sinh ra tâm lý bất lực, tự ti.

• Thường xuyên trò chuyện, bầu bạn: Việc thường xuyên giao tiếp, trò chuyện, trao đổi với người cao tuổi sẽ giúp họ cảm thấy bớt cô đơn và lạc lõng. Đặc biệt, việc trò chuyện còn giúp người cao tuổi có cơ hội chia sẻ, giãi bày những suy nghĩ và mong muốn của mình, góp phần cải thiện mối quan hệ trong gia đình một cách hiệu quả nhất.

• Khéo léo khi đưa ra quan điểm: Giữa người cao tuổi và những thành viên khác trong gia đình sẽ có khoảng cách về tuổi tác. Sự khác biệt về môi trường sống, nền giáo dục, xã hội… sẽ khiến mỗi thế hệ có những suy nghĩ và quan điểm khác nhau. Chính vì vậy, khi muốn đưa ra những quan điểm cá nhân của mình, người trẻ tuổi cần thể hiện thái độ tôn trọng, lắng nghe quan điểm của người cao tuổi và đưa ý kiến của mình. Điều này vừa giúp tâm lý người cao tuổi cảm thấy được tôn trọng, vừa giúp họ có thể đón nhận những quan điểm mới một cách dễ dàng và hiệu quả hơn.

Những lưu ý để chăm sóc tâm lý người cao tuổi

Tổng kết

Tâm lý người cao tuổi luôn có những sự biến động, dễ bị ảnh hưởng và có xu hướng nhạy cảm hơn rất nhiều. Người cao tuổi dễ có những cảm xúc mang tính tiêu cực như buồn bã, tủi thân, lo lắng, tự ti, khó tính… và những sự thay đổi này bị tác động bởi rất nhiều nguyên nhân. 

Bài viết vừa rồi của AnhXuanGroup đã chia sẻ một vài những nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi trong tâm lý người cao tuổi cũng như đưa ra một vài lưu ý cần biết để chăm sóc tâm lý người cao tuổi được hiệu quả và đúng cách nhất.

Chăm sóc tâm lý cho người cao tuổi là một phần quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng cuộc sống cũng như sức khỏe tinh thần cho họ. Chúng tôi hy vọng rằng, các bạn có thể quan tâm và chăm sóc nhiều hơn tới không chỉ sức khỏe mà còn cả tâm lý người cao tuổi xung quanh mình, để họ có thể hưởng tuổi già một cách nhẹ nhàng và tích cực nhất.